Przejdź do zawartości

Linia kolejowa nr 1

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Linia nr 1
Warszawa Zachodnia – Katowice
Mapa przebiegu linii kolejowej 1
Dane podstawowe
Zarządca

PKP Polskie Linie Kolejowe

Numer linii

1

Tabela SRJP

601, 102, 101

Długość

316,066 km

Rozstaw szyn

1435 mm

Sieć trakcyjna

3000 V DC

Prędkość maksymalna

160[1] km/h

Zdjęcie LK1
Historia
Lata budowy

1840–1848*

Rok otwarcia

1844–1848*

Rok elektryfikacji

1937, 1953-57, 1967

Linia kolejowa nr 1 Warszawa ZachodniaKatowice – zelektryfikowana, prawie w całości dwutorowa[2] linia kolejowa o długości 316,066 km. W latach 1845–1847[3] otwarto odcinek Warszawa Zachodnia – Dąbrowa Górnicza Ząbkowice (Kolej Warszawsko-Wiedeńska), a w roku 1859 odcinek Dąbrowa Górnicza Ząbkowice – Katowice.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Do I wojny światowej

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Kolej Warszawsko-Wiedeńska.

Projekt budowy linii kolejowej z Warszawy (znajdującej się wówczas w zaborze rosyjskim) do granicy z zaborem austriackim powstał już w 1835 r. Ponieważ ze stacji Granica w miejscowości Maczki (obecnie dzielnica Sosnowca), leżącej nad granicą rosyjsko-austriacką, projektowany szlak miał się łączyć z linią kolejową przez Kraków do Wiednia, projektowana linia otrzymała nazwę Droga Żelazna Warszawsko-Wiedeńska. Trasę przeprowadzono według projektu inż. Stanisława Wysockiego.

W 1839 r. utworzono Towarzystwo Akcyjne Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej i w 1840 rozpoczęto roboty na odcinku z Warszawy do Skierniewic. Początkowo rozważano wybór trakcji parowej lub powozów ciągniętych po szynach przez konie, lecz ostatecznie zdecydowano się na nowoczesną trakcję parową. Towarzystwo jednak zbankrutowało w 1842 r., co spowodowało wstrzymanie robót. Mimo to, 4 lipca 1843 rząd Królestwa powołał Zarząd Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej i podjął prace w 1844 r. W listopadzie tego roku ukończono pierwszy odcinek linii z Warszawy do Pruszkowa. 28 listopada 1844 przejechał nim pierwszy pociąg wiozący namiestnika Królestwa i zaproszonych gości. Droga zajęła 26 minut, a powrotna 20 minut.

Otwarcie do ruchu

[edytuj | edytuj kod]

14 czerwca 1845 ukończono odcinek do Grodziska Mazowieckiego i wówczas otwarto kolej do użytku. 15 października 1845 kolej doprowadzono do Skierniewic i Łowicza, 1 grudnia 1846 do Częstochowy, a 1 kwietnia 1848 do granicy w Maczkach. Cała linia miała długość 327,6 km i miała 27 stacji. Była to pierwsza linia kolejowa na ziemiach Królestwa Polskiego, a zarazem druga linia kolejowa w całym Imperium Rosyjskim (w skład którego wchodziły ziemie zaboru rosyjskiego) po zbudowanym wcześniej krótkim odcinku Carskosielskiej drogi. Jako wyjątek wśród kolei na obszarze Cesarstwa Rosyjskiego miała ona szerokość toru 1435 mm (przyjętą za standard w większości państw Europy i współczesnych kolejach polskich), w przeciwieństwie do stosowanej w Rosji od 1843 szerokości 1524 mm.

W pierwszym roku funkcjonowania kolei (1845) przewieziono 143 600 pasażerów i 143 300 cetnarów towarów. Tabor kolejowy wówczas składał się z 8 lokomotyw parowych (opalanych drewnem), 58 wagonów osobowych i 62 towarowych. W 1848 liczba lokomotyw sięgnęła już 35, wagonów osobowych 87 i towarowych 312.

W latach 1859 i 1862 otwarto połączenia do granicy pruskiej: z Ząbkowic do stacji Sosnowiec i z Łowicza do Aleksandrowa Kujawskiego, łączące odpowiednio z Katowicami i Toruniem w zaborze pruskim. W 1866 r. wybudowano połączenie pomiędzy Koluszkami a Łodzią (dziś Łódź Fabryczna).

Rozbudowy i modernizacje

[edytuj | edytuj kod]

Kolej poddawana była stałej modernizacji technicznej wraz z rozwojem techniki kolejowej. Od 1859 r. parowozy opalano węglem. W latach od 1860 do 1880 ułożono drugi tor od Warszawy do Ząbkowic. W 1890 r. liczba lokomotyw sięgnęła 287, wagonów osobowych 432 i towarowych 8718; liczba przewiezionych pasażerów sięgnęła 2,5 miliona, a ładunków 2,7 miliona ton. Do 1901 r. lokomotywy dla kolei warszawsko-wiedeńskiej kupowano w fabrykach zachodnioeuropejskich; dopiero po tej dacie używano lokomotyw rosyjskich, jednakże różniących się rozstawem kół.

Łącznie z budową kolei w Warszawie w 1845 r. zbudowano okazały gmach Dworca Wiedeńskiego projektu arch. Henryka Marconiego. Dworzec nie zachował się do dzisiejszych czasów. W jego miejscu znajduje się obecnie stacja metra „Centrum”. W Warszawie umiejscowiono też Warsztaty Główne kolei. W 1875 r. otwarto Szkołę Techniczną Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej.

W latach 1857–1864 kolej była dzierżawiona przez spółkę niemiecką; poza tym okresem pozostawała w polskich rękach. W 1912 r. Droga Żelazna Warszawsko-Wiedeńska została upaństwowiona przez rząd rosyjski. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę została włączona do systemu kolei polskich.

W niepodległej Polsce

[edytuj | edytuj kod]

Elektryfikacja

[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze elektryczne pociągi w Radomsku (tuż po 1957 r.). Na fotografii lokomotywa elektryczna ET21-45

Elektryfikację rozpoczęto w 1937 roku na odcinku Grodzisk MazowieckiŻyrardów; dalszą elektryfikację linii przerwała II wojna światowa. Przedwojenne projekty przewidywały elektryfikację linii na odcinku do Koluszek, jednak miało to nastąpić po elektryfikacji węzła warszawskiego, która miała być ukończona w 1941 roku[4].

Po wojnie prace nad elektryfikacją podjęto w 1947 r. od odbudowy infrastruktury na odcinku do Żyrardowa. Pierwszy pociąg elektryczny przejechał nią 16 stycznia 1950 r. W kolejnych latach sukcesywnie oddawano kolejne odcinki w kierunku do Katowic, m.in. 30 kwietnia ukończono odcinek do Koluszek[4]. Odcinek Grodzisk Mazowiecki – Warszawa Centralna został zelektryfikowany dopiero w 1967 roku[5]

Modernizacja szlaku Warszawa–Koluszki

[edytuj | edytuj kod]

W latach 2006–2008 został przeprowadzony 1. etap modernizacji linii. Wyremontowano odcinek KoluszkiSkierniewice (Miedniewice) oraz fragment linii kolejowej nr 17 Łódź Widzew – Koluszki, dzięki czemu umożliwiono pociągom rozwinięcie prędkości do 140 km/h i skrócenie czasu przejazdu na całym zmodernizowanym odcinku do 32 minut, zaś z Łodzi do Warszawy do 82 minut[6][7][8].

W marcu 2011 ruszył 2. etap modernizacji linii na odcinku Skierniewice (Miedniewice) – Warszawa Zachodnia. Po modernizacji prędkość pociągów wzrośnie do 160 km/h na odcinku Skierniewice (Miedniewice) – Warszawa Włochy oraz do 90 km/h na odcinku Warszawa Włochy – Warszawa Zachodnia, dzięki czemu podróż pociągiem z Warszawy do Łodzi będzie trwała około 70 minut[9][10][11].

Modernizacja szlaku Koluszki–Częstochowa

[edytuj | edytuj kod]

W latach 2014–2015 wyremontowano odcinek KoluszkiCzęstochowa, dzięki czemu umożliwiono pociągom rozwinięcie prędkości do 120 km/h i skrócenie czasu przejazdu na całym zmodernizowanym odcinku do 2 godzin[12][13][14].

Modernizacja szlaku Częstochowa–Dąbrowa Górnicza Ząbkowice

[edytuj | edytuj kod]

W 2014 roku zakończyła się modernizacja linii na odcinku Zawiercie – Dąbrowa Górnicza Ząbkowice. Wraz ze zmianą rozkładu jazdy w grudniu 2014 pociągi kursują tą trasą z prędkością 120 km/h. W ramach modernizacji odnowiono perony w Łazach, Wiesiółce, Chruszczobrodzie, Dąbrowie Górniczej Sikorce oraz Dąbrowie Górniczej Ząbkowice[15][16].

20 lipca 2017 PKP PLK podpisały z przedsiębiorstwem ZUE umowę na modernizację odcinka CzęstochowaZawiercie. Kontrakt objął remont 10 stacji i przystanków, 19 peronów, 44 km torów i sieci trakcyjnej, 15 przejazdów kolejowo-drogowych oraz 31 obiektów inżynierskich[17].

Charakterystyka techniczna

[edytuj | edytuj kod]

Na linii znajdują się 32 stacje kolejowe i 43 przystanki kolejowe.

Wykaz maksymalnych prędkości w km/h[1]
Tor 1 odcinek linii Tor 2
pociągi
pasażerskie
szynobusy pociągi
towarowe
pociągi
pasażerskie
szynobusy pociągi
towarowe
km pocz. km końcowy
90 70 2,620 4,300 90 60
100 4,300 5,000
120 5,000 6,997 100 100
6,997 7,050 120
80 7,050 7,100
160 7,100 11,638 160
120 11,638 48,000
48,000 61,350
100 61,350 63,300 100
150 63,300 65,400 150
100 65,400 67,600 100
150 67,600 71,700 150
160 71,700 75,750 160
150 75,750 81,600 150
140 81,600 86,100 140
160 86,100 91,950 160
150 91,950 92,800 150
160 92,800 103,500 160
100 103,500 106,100 100
120 106,100 195,500 120
140 195,500 199,030 140
120 199,030 221,922 120
221,922 222,334 100
222,334 229,245 120
100 80 229,245 229,250
229,250 230,400 100 80
230,400 230,500 80
60 60 230,500 231,300
120 80 231,300 231,370
231,370 272,600 120
110 272,600 273,200 110
120 273,200 299,200 120
100 299,200 301,200 100
110 301,200 307,000 110
307,000 307,750
100 307,750 314,700 100
90 314,700 317,311
70 317,311 318,629 70
318,629 318,686
nie zawiera ograniczeń z Wykazu Ostrzeżeń Stałych

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Wykazy prędkości na liniach kolejowych zarządzanych przez PKP PLK: pociągi pasażerskie, autobusy szynowe i EZT, pociągi towarowe.
  2. Id-12 (D29) Wykaz linii. plk-sa.pl, 2020-07-27. [dostęp 2020-09-14]. (pol.).
  3. '170 Lat Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej.’ https://web.archive.org/web/20190108050429/http://www.skm.warszawa.pl/o-rocznicy.html.
  4. a b Włodzimierz Winek, Elektrycznym z Warszawy do Łodzi [online], www.rynek-kolejowy.pl, 23 czerwca 2019 [dostęp 2019-06-24] (pol.).
  5. Linia kolejowa numer 1 w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl.
  6. Remont trasy Łódź – Warszawa – ŁFK. [dostęp 2010-06-28]. (pol.).
  7. Wiaduktem w Rogowie szybciej do Warszawy już w 2012 roku. [dostęp 2010-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-07)]. (pol.).
  8. Portal podróżnych – rozkład jazdy pociągów, hotele, noclegi, ciekawe miejsca. [dostęp 2010-06-28]. (pol.).
  9. 'Pociągiem z Łodzi do Warszawy w 70 Minut. Kończy się Modernizacja linii kolejowej,' Dziennik Łódzki 2015 01 17, [1].
  10. Modernizacja linii kolejowej Warszawa-Łódź. PKP Polskie Linie S.A. [2].
  11. Modernizacja linii kolejowej Warszawa – Łódź, Etap II, lot A, odcinek warszawa Zachodnia – Skierniewice (Miedniewice) POIiŚ 7.1-24.1.. [dostęp 2011-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-06)].
  12. Pół godziny krócej z Koluszek do Częstochowy, Kurier Kolejowy 13.05.2014, http://www.kurier-kolejowy.pl/aktualnosci/19473/Pol-godziny-krocej-z-Koluszek-do-Czestochowy.html.
  13. 'Z Warszawy do Częstochowy dojedziemy w 135 Minut,' Kurier Kolejowy 3.07.2014, http://www.kurier-kolejowy.pl/aktualnosci/20182/Z-Warszawy-do-Czestochowy-dojedziemy-w-135-minut.html.
  14. '160 Km nowych torów na trasie z Koluszek do Częstochowy,' Kurier Kolejowy 05.08.2014, http://www.kurier-kolejowy.pl/aktualnosci/20599/160-km-nowych-torow-na-trasie-z-Koluszek-do-Czestochowy.html.
  15. Od Zawiercia do Jaworzna dziesięć nowych peronów.
  16. Szybciej i bezpieczniej koleją w Śląskiem.
  17. ZUE zabiera się za modernizację ostatniego odcinka Wiedenki. rynek-kolejowy.pl, 2017-07-20. [dostęp 2017-09-16]. (pol.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]